Autor: KOTO doo
Foto: Nikola Mraković
Ovom kulturnom blagu od velikog istorijskog značaja, posle decenija zapuštenosti vraćen je nekadašnji izgled uz podršku Vlade Srbije, Evropske unije i Nemačke, koje su u rekonstrukciju srednjovekovne tvrđave uložile 1,3 miliona evra.
Tvrđava Fetislam je 1964 godine proglašena spomenikom kulture, rešenjem Republičkog zavoda za zaštitu spomenika kulture, da bi 1979 godine, bila proglašena za spomenik kulture od velikog načaja za Republiku Srbiju.
Kompletne konzervatorske radove na obnovi i revitalizaciji, Fetislam tvrđave, počevši od 2021. izvela je firma KOTO, specijalizovana za zaštitu, rekonstrukciju i konzervaciju, posebno na izvođenju radova na spomenicima kulture.
Fetislam tvrđava se sastoji se iz dva dela, Malo utvrđenje, odnosno Mali grad i Veliki grad (utvrđenje), koja se razlikuju po vremenu i konceptu gradnje. Tvrđava ima tri kapije: glavnu Varoš, Orospi i Dunavsku kapiju.
Izgradnja tvrđave je započela 1524,. u vreme sultana Sulejmana Veličanstvenog, koji je naredio da se napravi strateško utvrđenje na Dunavu, na temeljima antičkog grada Zanesa.
Tvrđavu su osvajali u više navrata i Austrougari, a kratko je bila i pod komandom srpskih ustanika u toku Prvog srpskog ustanka.
Konačno, 1867. Kladovska tvrđava, kao i ostalih pet u kojima se još nalazila turska vojska (Kalemegdan, Smederevo, Užice, Soko i Šabac), predate su srpskom knezu Mihailu Obrenoviću, čime je zvanično poslednji turski vojnik napustio teritoriju srpske Kneževine.
Malo utvrđenje tvrđave Fetislam sastoji se iz dva dela: gornjeg i priobalnog, pravougaonog je oblika i okruženo je sa svih strana bedemom i kružnim kulama. U zidinama kružnih kula, u prizemlju i na spratovima nalaze se topovski otvori, a na drugom spratu smeštene su puškarnice. Ostaci građevina u Malom gradu svedoče da su na ovom mestu nicale pretežno vojne građevine. Pronađeni su ostaci barutnog magacina, koji je u potpunosti ukopan u teren.
U priobalnom delu nalazi se jedna od tri kapija za ulaz u priobalni prostor Malog utvrđenja, takozvana Dunavska kapija kojoj je bilo moguće prići jedino sa vode.
Veliko utvrđenje, odnosno Veliki grad, podignut je oko Malog utvrđenja 1717.-1739. godine za vreme austro-turskih sukoba. Njegovi bedemi su dodatno ojačani opekom 1818. godine za vreme vladavine Sulejmanovog naslednika, sultana Mahmuda II, o čemu svedoče natpisi na kapijama, odnosno mermerne ploče koje veličaju sultana. U to vreme, Osmanlijsko carstvo je usled iscrpljenosti dugotrajnim i teškim ratovima, bilo primorano da se fokusira na odbranu ranije osvojenih teritorija. Veliko utvrđenje je bastiona tvrđava artiljerijske fortifikacije, sa šest kula-bastiona koji su povezani bedemima, sa zidnim prolazima. Tvrđavu je okruživao vodeni rov koji je nekada bio ispunjen vodom prirodnog rukavca Dunava. Ispred sve tri kapije ( Varoš, Orospi i Dunavske) nalazili su se pokretni mostovi.
U tvrđavi su pronadjeni ostaci objekata koji su imali različite namene, kao što su barutana, lagumi, hamam, džamija, magacini, pa čak i ostaci zidanih vodoinstalacija, kanala i bunara za vodosnabdevanje tvrđave.
Rekonstrukcija je obuhvatila obnovu Glavne kapije (Varoš kapije), letnje pozornice, lagume, kompletne bedeme, kao i dve priobalne kule u Malom gradu.
Takođe,obnovljena je i letnja pozornica u Malom gradu koja je do sada ugostila mnoge bendove i glumačke ekipe, zbog čega je činila središte kulturno-umetničkih dešavanja ove opštine, čime se dodatno podstiče turizam i privlače posetiocei iz čitave Srbije, ali i drugih zemalja.
Šef Delegacije Evopske unije u Srbiji Emanuel Žiofre, izrazio je zadovoljstvo što su EU i Vlada Srbije vratile život tvrđavi Fetislam, istakavši da je ovo utvrđenje deo kako srpskog kulturno-istorijskog nasleđa, tako i evropskog.
