Beogradska arena

Arena je vrsta objekta koji oličavaju sposobnost arhitekture da objektivizuje svet zabave, fantazije i različitih formi igre - od sporta, cirkusa, koncerata do grandioznih operskih predstava složene scenografje. Kao koncepcijski i konfiguracijski model poreklo vodi iz antičkog doba, kada dostiže najviši izraz u vidu najčuvenije arene, Koloseuma u Rimu. Ovaj prototip arene preuzet iz rimske epohe neprestano je tokom dvadesetog veka, i sve do danas, tehnološki usavršavan i prilagođavan savremenim zahtevima i potrebama. Posebno je razvijen i prihvaćen u američkom iskustvu.

ARENA Lokacija: Španskih boraca, Novi Beograd
Godina projektovanja: 1990. – 1991.
Godina izvođenja: 1992. – 2005.
Investitor: Skupština grada Beograda, Sekretarijat za sport i omladinu
Project manager: Vlada Slavica
Generalni izvođač: Energoprojekt i Napred (do 1999.) i Beogradska Arena d.o.o. (1999. – 2005.)

Autor: Arh. Vlada Slavica
Foto: Rade Kovač

Beogradska Arena, promotivnim puštanjem za Diamond Ball 2004. godine, plasirala se na svetsku mapu ovakve vrste objekata. Istorijat njene izgradnje osvetljava okolnosti, poteškoće i kontroverze koje potvrđuju da su veliki graditeljski poduhvati u našoj sredini uvek vezani za državu i politiku. Kada se razmatraju jedinstvenost, tipologija i značaj objekta, uočava se dosta sličnosti sa Sava Centrom, ali i drastična različitost u uslovima izgradnje koji su bili krajnje nepovoljni u slučaju Arene. Projektovana i planirana u kreativnoj radionici arhitekte Vlade Slavice, za evropsko košarkaško prvenstvo koje je trebalo da se održi 1994, više puta započete i prekidane gradnje, beogradska Arena se tek 10 godina kasnije približila svom konačnom završetku. Lokacijska postavka Arene na Novom Beogradu potvrđuje se kao nova pokretačka sila urbane kulture i u osnovi realizuje viziju plana Nikole Dobrovića iz 1959. godine. Međutim, aktivnost i prostornost koju arena po svojoj tipologiji imperativno zahteva umanjena je zbog koncepcijske neusaglašenosti urbanističkih rešenja okolnih blokova.

Oblikovni princip objekta generisan je kontrastnim odnosom eksterijera i enterijera sa idejom da unutrašnjost dvorane deluje prostranije nego što objekat ostavlja utisak u celini. Spljošteni prsten u obliku elipse obuhvata centralni, kružni oblik dvorane. Hala je funkcionalno organizovana u pet nivoa, sa kapacitetom od 18.000 mesta, polivalentnim programom i odgovarajućom, najsavremenijom tehnologijom. Eksterijer nastaje iz serije planova tako da fasada nije prisutna celom dužinom horizontale već izmiče zaobljenim uglovima.

Monolitnost zidnog plana dekomponovana je u ritmu puno prazno – staklena površina, betonski interval zida, stakleni centralni ulazni hol. Portali na severnoj i južnoj fasadi poentirani su prilaznim stepeništem znakovito ističući motiv ulazne partije. Kompozicija vertikalnog plana u sledu sokl – interval – disk nastala je iz prvobitne skice koja oslikava arhetipski, prekognitivni tok arhitektove svesti. Skice i utisci su razradom dobili smelu konstruktivnu i tehničku interpretaciju krovne opne u vidu plitkog diska na postamentu.

Beogradska Arena pripada nasleđu najbolje inženjerske arhitekture koja objedinjuje konstrukciju fleksibilnih oblika, matematičku preciznost i maštovitu dinamiku. Projekat scenskih sistema i tehološki projekat upotrebe Beogradske arene izradio je SVETLOST TEATAR, Beograd – Autor tehnološkog projekta je Arh. R. Marić. U duhu je tradicije graditeljstva poznatih svetskih objekata, i kao takva ima velikih i raznorodnih potencijala da pokrene i utiče na život grada i njegovu ekonomsku ekspanziju. Arena se prepoznaje i kao novi i snažni ikonički simbol u arhitektonskoj slici Beograda.